De Paasdagen staan weer voor de deur. Graag wens ik u, namens alle collega’s hele fijne, vrolijke en zonnige Paasdagen toe.
Jan Kok, Productspecialist speciale en voedingsmiddelengassen | 16 november 2017
Heeft u zich weleens afgevraagd waarom dat vers verpakte zakje sla of het zakje chips bol staat? Waarom past de zak met spinazie niet goed in de koelkast en waarom kan je deze niet samendrukken? Hoe kan het toch dat sommige producten, ondanks dat ze vers zijn toch enige tijd houdbaar blijven? Waarom blijft dat stukje voorverpakte vlees mooi van kleur? Vers verpakte vis zolang houdbaar is?
Dit zijn allemaal aspecten die te maken hebben met de wijze waarop deze producten worden verpakt. U en ik, als consument, halen graag producten in huis halen die, grof gezegd, het liefst minimaal een week vers blijven, zodat we maar eens per week onze “grote” boodschappen hoeven te doen. Ik zeg niet dat dit voor iedereen geldt, maar dit gaat volgens mij wel op voor het gros van de mensen.
Dus hoe krijgen we het dan voor elkaar dat onze levensmiddelen ook zolang goed blijven? Zeker als we weten dat op het moment dat de groente wordt geoogst, de vis die wordt gevangen en die koe en dat varken niet meer leven en tot “vis- en vleeswaren” worden verwerkt, het begint te degenereren, oftewel begint te bederven.
De belangrijkste oorzaak van dat bederf is de aanwezigheid van bacteriën in voedsel. De bacteriën blijven functioneren door de aanwezigheid van voedingstoffen die de groei van bacteriën stimuleren. Denk hierbij aan eiwitten, koolhydraten en vetten. Ook de van nature aanwezige enzymen in voedsel zorgen voor degeneratie en bederf. Om dit tegen te gaan, zijn er diverse technieken ontwikkeld, waarmee de groei van bacteriën wordt geremd en de houdbaarheid van het voedsel wordt verlengd.
Nu zult u zich wellicht afvragen of u dit goed leest. Wees gerust. U leest het inderdaad goed. Er zit gas in uw voedsel. Sterker nog, dit is een zeer efficiënte verpakkingsmethode gebleken zonder dat dit schadelijk is mens en milieu. Met deze verpakkingsmethode wordt de houdbaarheid van voedingsmiddelen aanzienlijk verlengd. Het toegepaste gas zit namelijk ook gewoon in de normale lucht die wij dagelijks inademen, zij het in enigszins afwijkende samenstellingen.
Veel mensen zijn zich dan ook helemaal niet bewust van de technieken die worden toegepast om ons voedsel langer houdbaar te maken. En al helemaal niet van de technieken waarbij gas aan de verpakking wordt toegevoegd om de houdbaarheid te vergroten. Een lange houdbaarheid wordt namelijk als vanzelfsprekend geacht. De eerste reactie die ik dan ook vaak hoor als ik hierover vertel, is een verbaasde reactie. Meestal gevolgd door twee vragen: Is dat dan niet slecht voor ons? En: Waarom dan?
De gassen die het meest worden toegepast, zijn kooldioxide (CO2), stikstof (N2) en zuurstof (O2). Afhankelijk van het product dat moet worden verpakt, verschilt de samenstelling van één enkel gas tot een mix van twee of drie gassen. Dit heeft te maken met de verschillende werkingen van de gassen.
Kooldioxide zorgt er voornamelijk voor dat de meeste aerobe bacteriën en schimmels , minder snel kunnen groeien. Waardoor de houdbaarheid van het betreffende product (aanzienlijk) kan worden verlengd. Kooldioxide geschikt voor levensmiddelen wordt op de verpakking weergegeven als E-290.
Stikstof doet eigenlijk helemaal niks, omdat het een zogenaamd inert gas is. Dat betekent dat dit geen reacties aangaat met andere stoffen. Maar omdat stikstof zwaarder is dan de lucht (die we dagelijks inademen), wordt het juist voornamelijk gebruikt om diezelfde lucht uit verpakkingen te verdrijven. Daarnaast wordt het ook veel samen met kooldioxide gebruikt en fungeert het in die combinatie als vulmiddel in een verpakking. Stikstof geschikt voor levensmiddelen wordt op de verpakking weergegeven als E-941.
Zuurstof is eigenlijk een beetje een “vreemde eend” in de bijt, omdat dit de groei van bacteriën juist stimuleert. Maar waarom wordt het dan wel gebruikt? Dat heeft er o.a. mee te maken dat zuurstof er juist voor zorgt dat bepaalde producten hun mooie en verse uitstraling behouden, zoals vlees. Niemand wil namelijk dat stukje ‘kleurloze’ vlees hebben. Juist omdat zuurstof oxidatief bederf stimuleert, lees groei van bacteriën, wordt dit eigenlijk altijd maar in beperkte mate toegepast. En wordt ook veelal in combinatie met kooldioxide of in combinatie met een mix van kooldioxide en stikstof toegepast. Zuurstof geschikt voor levensmiddelen wordt op de verpakking weergegeven als E-948.
Het verpakken met behulp van levensmiddelengassen wordt ook wel “verpakken onder beschermende atmosfeer” genoemd. Ook wel bekend als MAP-verpakken, wat weer staat voor Modified Atmosphere Packaging. Het gebruik van deze levensmiddelengassen staat altijd vermeld op de verpakking, als zijnde “verpakt onder beschermde atmosfeer”.
De gassen die hiervoor gebruikt mogen worden, dienen altijd voorzien te zijn van een E-nummer en te voldoen aan strenge kwaliteitsnormeringen en -certificeringen voordat deze mogen worden toegepast. De meest belangrijke (en bekende) hiervan zijn HACCP en ISO 22000. Westfalen Gassen Nederland BV gaat hierin zelfs nog een stap verder. Westfalen voldoet aan de FSSC 22000 norm, waar HACCP een onderdeel van uitmaakt en welke zelfs internationaal erkent is. Kortom, wij voldoen hiermee aan de strengste kwaliteitsnormen.
Uit kunt gerust uw product nuttigen welke is verpakt onder beschermende atmosfeer. De toepassing van de genoemde gassen in uw voedsel is volledig veilig mits gecertificeerd en op juiste wijze toegepast. Het toepassen van levensmiddelen gassen vormt derhalve dan ook geen enkel gevaar.
Sterker nog, zonder deze verpakkingstechniek zouden we veel van onze dagelijkse voedingsmiddelen niet eens in de supermarkt kunnen verkrijgen.
